Czy mam kwalifikacje, aby napisać ten post? Byłam okej uczniem. Dużo olewałam i zostawiałam na ostatnią chwilę, dwa razy w miesiącu miałam załamanie nerwowe, ale zawsze wychodziłam na pasek i ostatecznie maturę zdałam na tyle w porządku, aby dostać się na wszystkie kierunki, na które się rejestrowałam (a było ich aż osiem na trzech różnych uczelniach: UW, UWr i UAM).

Zanim zaczniemy maturalną przygodę, zacznij od przeczytania tego (klik) tekstu, bo nie będę powtarzać większości rzeczy, które tam zawarłam, a i tak są istotne.

Nie napisałam matury najlepiej ze swoich znajomych, ale na tyle dobrze, że mogłabym względnie bez wstydu pokazać wam moje wyniki. Nie jest to jednak istotne bez kontekstu, jaki zaraz nakreślę. 

Pisałam maturę próbną z Operonem, które poszły mi tragicznie. Za chwilę przyznam się do moich oczekiwań, jak spaprałam próbną (choć jej wyniki mogę trochę fałszować, bo dokładnie nie pamiętam, a gdzieś je ciepłam), i jaki miałam wynik na prostszej i przychylniej ocenianej maturze. Po co? Wyjaśnię na dole.

Matematyka: 

Pisałam tylko podstawę.

W maju moje oczekiwania wynosiły minimum 70%, żeby spojrzeć sobie w oczy, a liczyłam na 90%.

W styczniu napisałam próbną na bodajże 34? 36%? Na drugiej próbnej w marcu miałam 56%.

Z matury miałam 80%, co nie było moim wymarzonym wynikiem, ale kamieniem z serca, kiedy odwaliłam histerię, będąc przekonaną, że nie mam nawet 60%, a po dwóch dniach będąc pewną, że nie zdałam.

Polski:

Pisałam i podstawę, i rozszerzenie.

Z polskim to była akurat zabawna sprawa, bo moje 56% z próbnej podstawy to był prawdopodobnie jeden z najwyższych wyników w klasie, jeśli nie w ogóle najwyższy, a miałam jednocześnie świadomość, że gdyby to był wynik matury, to chyba bym się nie wyczołgała z załamania nerwowego.

Z próbnego rozszerzenia miałam 40%, bo spaprałam je koncertowo i byłam w ogóle pewna, że będę mieć 0. Moje wypracowanie było okropne.

W maju napisałam odpowiednio podstawę i rozszerzenie na 84 i 93%. Nie były to moje idealne i wymarzone wyniki, ale wystarczająco blisko. Marzyło mi się jednak bliżej lub powyżej 95% z rozszerzenia. Ale nie narzekam. Temat był trudny. Podstawę miałam zupełnie gdzieś, bo do niczego nie była mi potrzebna.

Angielski:

Pisałam tylko rozszerzenie.

Z angielskim nie było miejsca na kompromisy. To był mój najważniejszy przedmiot, od którego zależało wszystko i który liczył się nieporównywalnie bardziej niż reszta razem wzięta. Takie sobie wybrałam studia, że taki był przelicznik. Nie miałam więc jakiegoś konkretnie sprecyzowanego oczekiwania, ale wiedziałam, że cokolwiek poniżej 90% będzie niewystarczające.

Na próbnym miałam 94%, a w maju okrągłe 100%.

Rosyjski:

Tylko podstawa.

Na rosyjski (tak jak i wos niżej) poszłam, bo potrzebowałam tych przedmiotów do moich drugich i trzecich wyborów. Rosyjski, odkąd odpadła moja wizja studiów za granicą, nigdy nie był moim priorytetem, ale liczyłam na dobry wynik. Nie było próbnej, a na maturze dostałam całkiem niezłe 94%, mimo literówki tak okropnej w kluczowym słowie w wypracowaniu, że wyszedł mi twór niepodobny do niczego.

WOS:

Rozszerzenie.

Na WOS poszłam, bo musiałam mieć niejęzykowe rozszerzenie na Uniwersytet Wrocławski, a czułam się z nim zawsze lepiej niż z historią. Nie uczyłam się do matury z wosu, nie powtarzałam do niej i nie zależało mi kompletnie na wysokim wyniku.

Na próbnej miałam bodajże 44 albo 46% i wymyśliłam sobie, że 50% na maturze będzie bardzo spoko, a cokolwiek powyżej to okazja do celebracji. Miałam 52%.

Ustne:

Polski, rosyjski, angielski (nieobowiązkowo)

Ustne to był mój koszmar. Jedyny, którego się nie bałam, to ten z angielskiego, którego nawet nie musiałam zdawać (ale chciałam, bo i tak się do niego musiałam przygotowywać na lekcjach).

Mieliśmy próbne ustne. Na angielskim miałam 28/30, na rosyjskim nie dostaliśmy ostatecznie wyników punktowych, ale "zdałabym bardzo dobrze", a na polskim miałam 15/40 i chcę to traumatyczne wydarzenie wymazać z pamięci.

Wszystkie trzy matury zdałam na 100% (choć rosyjski chyba cudem).

A więc będę mówić tylko o tych przedmiotach. Nie wiem, na ile one są wymienialne z innymi. Nie mam pojęcia o rozszerzonej matmie, ale za to mam tipy na polski czy angielski. Poskromimy razem ustne, przed którymi prawie wymiotowałam ze strachu, i to z perspektywy dobrej znajomości języka i raczej komunikatywnej w najlepszym stopniu. Dam złoty środek na zdanie matmy. I pomogę wybrać przedmioty, które w ogóle powinieneś wybrać. Nie pomogę z historią, geografią, biologią czy chemią, bo nie zdawałam żadnego takiego przedmiotu, a mój romans z notatkami z wosu trwał jedno popołudnie. Mogę za to podpowiedzieć, jak najbardziej wzmocnić swoje szanse na przyzwoite zdanie czegoś, czego nie mamy czasu się uczyć, i jak to jest z tymi czytaniami na polskim. Spróbujemy opanować stres i nauczymy się mówić o lekturach, nie wiedząc, co w ogóle mówimy, i zgarniać maks. punktów. Dowiecie się, jakie moim zdaniem lektury warto przeczytać, a z którymi można lawirować. Niech moje wyniki zainspirują cię, że będzie lepiej, tylko weź się do roboty, i nie marnuj czasu na pierdoły.

Oto, jak można przygotowywać się do matury od osoby, która jest dokładnie w tym samym położeniu, a nie od autora podręcznika, który maturę pisał, kiedy stawiało się za nią stopnie.

Uwaga: to tylko porady od kogoś, kto przez to przeszedł zaledwie rok temu, ale, choć pochodzi z rodziny nauczycieli, nauczycielem nie jest (i nie będzie). Jeśli coś zgrzyta z tym, co mówi wasz nauczyciel, to słuchajcie jego. Ja głównie przekażę wam moje obserwacje i to, co uznałam za najbardziej przydatne, a co usłyszałam od swoich nauczycieli. Jeśli moje wyniki nie są dla was zadowalające, to w ogóle mnie nie słuchajcie. Są tony takich poradników i na pewno coś wymyślicie sami. I pamiętajcie, że nie wszystkie metody działają dla wszystkich tak samo. Nie muszę mieć racji.

Jak wybrać, co pisać na maturze, i nie płakać łzami dezorientacji?

Wbrew pozorom nie ma wiele opcji. Np. język na poziomie podstawowym możesz pisać (i musisz) tylko jeden. Dobrze wybrane przedmioty nie będą wymagały zmiany w lutym, a to zawsze już mniej stresu z góry. Nie zaznaczaj wszystkiego z góry na dół i nie bądź jak ten koleś, co zapomniał, ze kiedyś zapisał się na geografię i przypomniał sobie dzień wcześniej, jak się zobaczył na liście.

Rozszerzenia są trudne, więc jeśli liczysz na napisanie ich naprawdę dobrze, ogranicz ich liczbę. Nie ma czegoś takiego, jak "geografia/wos/wiedza o tańcu są proste, można lać wodę cały czas". Nie można. Pooglądaj sobie arkusze. Ja np. byłam przekonana, że będę pisać historię, aż zobaczyłam arkusz i zrezygnowałam szybciej, niż się otwierał. Najlepsza decyzja mojego życia.

ja, otwierając arkusz maturalny z historii

Pod koniec drugiej klasy mniej-więcej wiedziałam, na jakie kierunki będę składać papiery, więc oglądałam wymagania na nie na różnych uczelniach (i gdzie w ogóle są te kierunki! ważna kwestia). 

Jeśli nie wiesz jeszcze, na co chcesz iść, najwyższa pora nakreślić plan mniej-więcej chociaż. Jeśli cię to przerasta, obiecuję przed lutym, kiedy się ostatecznie składa deklaracje maturalne, napisać też o tym post. Tymczasem skup się i wyeliminuj oczywistości, które cię nie satysfakcjonują. I pamiętaj: humanista nie musi iść na prawo, żeby mieć pracę.

Masz już wybrane kierunki, które ci mniej-więcej pasują, na uczelniach, które ci zdecydowanie pasują? Świetnie, teraz zapoznaj się z przelicznikiem i punktowanymi przedmiotami na tych kierunkach. Sprawdź zeszłoroczne progi i liczbę osób na miejsce. Wybierz kombinację przedmiotów, która da ci najlepszy wynik, i te, które napiszesz najlepiej, zostawiając sobie wąską furtkę bezpieczeństwa. Weź przedmiot ekstra, ale nie pięć. Nie masz możliwości przygotować się do tylu przedmiotów, bo nie ma na to czasu.

Pamiętaj też, że jeśli wybierasz się za granicę, bardzo możliwe, że wyliczą ci średnią ze wszystkich matur. Ograniczenie się wówczas leży w twoim najlepszym interesie.

Moja metoda wyglądała więc tak:

• wybierając przedmioty, byłam pewna, że będę składać na arabistykę na UW i UAM, oraz na hebraistykę i indologię na UW i UWr; ostatecznie złożyłam też na filologię fińską i nowogrecką na UAM z jakiejś przyczyny, ale to drogi biznes i nie musicie tyle tych kierunków wybierać. (Rekrutacja w 2018 kosztowała mnie 80 zł od kierunku).
• moim priorytetem był Uniwersytet Warszawski, który wymagał ode mnie rozszerzeń z polskiego i angielskiego, które automatycznie stały się moimi priorytetami. Angielski zamierzałam podać dwa razy, więc napisanie go dobrze było wartością nadrzędną.
• wiedziałam, że nie wchodzi w grę rozszerzenie z matmy, więc zdanie jak najlepiej podstawy również wskoczyło na listę priorytetów.
• do Poznania potrzebowałam drugiego języka, więc pisałam rosyjski, choć tylko na poziomie podstawowym.
• do Wrocławia potrzebowałam rozszerzenia niejęzykowego, więc wybrałam WOS. Dodatkowe punkty zapewniała też łacina, ale o niej nie mam zielonego pojęcia.

Przejdźmy więc do rzeczy istotnych...

Jak zdać maturę z matematyki?

Odpowiedź jest bardzo prosta: ćwiczyć. Prawdopodobnie nawet nie potrzebujesz korepetycji (ja brałam korepetycje, ponieważ przede wszystkim robiłam rzeczy trudniejsze niż na lekcjach, które celowały w 30%, a po drugie potrzebowałam bata nad głową, żeby się zmusić do pracy), jeśli twój nauczyciel jest ogarnięty. Najważniejsze to robić zadania tak długo, aż je zrobisz. Jak coś ci nie wychodzi, podejdź do swojego nauczyciela i nie poddawaj się.

Najważniejsze to się nie bać, bo wszystko jest do ujarzmienia.

Przyłóżcie się szczególnie do funkcji, równań i nierówności, trygonometrii (tak, to nadal funkcje, ale warto zaznaczyć osobno), prawdopodobieństwa, planimetrii. I oczywiście tego, z czym masz problemy, niechby to były logarytmy czy bryły.

Dowody są do ujarzmienia, ale nic na siłę. Jeśli czujesz, że wolisz popracować nad czymś innym, to jak najbardziej, bo bez dowodów da się zdać maturę. Tyle że większość dowodów algebraicznych jest bardzo prosta.

Zacznijcie już teraz. Nie ogarniecie wszystkiego w miesiąc. Naprawdę. Możecie sobie zrobić grafik, co kiedy robić, albo zacząć od zrobienia zeszłorocznej matury i zobaczyć, czego nie umiecie i lecieć  w ten sposób.

Zapytaj nauczyciela, jaki zbiór zadań poleca i gdzie znajdziecie dowody do ćwiczenia, bo to nie łatwo tak znaleźć.

Róbcie arkusze maturalne! Dużo arkuszy, jak tylko się da. Z maja, z czerwca, z sierpnia, próbne z Nowej Ery i Operonu. Próbną z CKE (jest cała jedna, z grudnia 2014). Tajemnicze arkusze z czerwca i sierpnia można znaleźć tutaj.

Ważne! Włącz sobie minutnik podczas robienia arkuszy. Moim największym wrogiem okazał się czas, którego zabrakło mi na nie tylko sprawdzenie wszystkiego, ale też zrobienie porządnie wszystkich zadań.

Wypracuj metodę, która najlepiej dla ciebie działa, bo nie trzeba robić zadań po kolei. Może wolisz zacząć od otwartych, albo robić jedno otwarte na pięć zamkniętych?

Robiąc oficjalne arkusze, dojdziesz też do wniosku, żeby nigdy, przenigdy nie zmieniać odpowiedzi, bo jest już ileś tam razy z rzędu ta sama litera. O ile pamiętam dobrze, któregoś roku D albo B było poprawną odpowiedzią aż cztery razy z rzędu. Więc to kompletnie o niczym nie świadczy.

Znaj swoje karty wzorów. To taka oszczędność czasu. Wydrukuj ją sobie i z niej korzystaj na co dzień.

Pamiętaj, że nie musisz wszystkiego rozumieć, żeby coś z tego ugrać. Może wystarczy podstawić pod wzór? Baw się, kombinuj, NIE PODDAWAJ SIĘ I NIE BÓJ SIĘ! Matma to wyzwanie, ale takie, że można je ujarzmić na wiele sposobów.

Matematyka zawsze powinna być waszym priorytetem. Niezależnie od tego, na jaki kierunek się wybieracie. Tak na zaś. Warto zdać ją dobrze.

Okej, to nie są konkretne składniki, jak to zdać? Przypominam, że skoczyłam z 34% do 80%. To jest dosłowny przepis. Nie ma dróg na skróty.

Przed samą maturą:

• powtórz sobie dowody, które robiłaś/łeś. Ja skopałam zadanie, które zrobiłam dosłownie tydzień wcześniej.
• proszę, znaj swoje trójkąty 30 60. Wiem, że wiesz. Ale znaj.
• miej wszystkiego po dwa. True story: mnie ktoś zarąbał cyrkiel ze stolika przed samą maturą, bo był "ładny i różowy, a przecież i tak masz wszystkiego dwa". Wiem już kto, ale cyrkla i tak nie mam {*}.
• a już na pewno weź dwa kalkulatory. Nie kuś losu.
• weź długopis, którym łatwo i szybko zamalujesz kwadraty w karcie odpowiedzi, taki bardziej płynny. Pisać możesz (i powinieneś) innym.
• nie zostawiaj pustych zadań. Może za samo dojście do tego, ile wynosi wysokość, wpadnie ci punkt? Nigdy nie wiesz.
• oddychaj i nie daj się zwariować. Osobiście przez dobre 10 minut zapomniałam, jak się skraca ułamki. Nie bądź jak ja.
• NIE ZAPOMNIJ O WODZIE.
• nie zakładaj szpilek (stukają), nie szuraj krzesłem, daj pisać ludziom, którzy mają większe trudności od ciebie.
• nie wychodź po 40 minutach. Sprawdź wszystko 50 razy, jeśli masz szansę. Dlaczego nie? To nie są zawody kto pierwszy, ten lepszy.

Jak zdać maturę z polskiego?

A co do wypracowania... Ja osobiście nigdy nie pisałam interpretacji, bo to dla mnie zbyt śliski temat, ale jeśli ktoś czuje, że to mu daje więcej swobody (ma rację, interpretacji nie ocenia się tak surowo), to jak najbardziej. Wierzę, że to też jest do ujarzmienia, ja po prostu nigdy nie byłam w tym dobra.

Pamiętaj, że najbezpieczniej odnosić się po prostu do lektur (ze szkoły średniej!) lub, jeśli trzeba, filmów na ich podstawie. Nie macie prawa stracić za coś takiego punktów. Warto jednak zrobić sobie rozpiskę z obrazami, filmami, operami czy innymi "tekstami kultury", które prezentują typowe maturalne tematy. Do czego wam się będzie łatwiej odnieść w stresie.

Przeczytaj podane teksty dwa, cztery, dziesięć razy. Podkreślaj, co ci będzie potrzebne potem i wracaj co jakiś czas do tekstu. Nie zgub wątku i zawsze, zawsze, ZAWSZE pamiętaj, co masz udowodnić.

Pisząc rozszerzenie, pamiętaj, żeby zawrzeć wszystko, czego chce od nas polecenie: 1. sformułuj problem, 2. rozwiązanie przyjęte przez autora i twoje stanowisko, 3. odniesienie do podanego tekstu, 4. inne teksty kultury.

Pisząc, traktuj egzaminatora jak imbecyla i nie rób skrótów myślowych i nie zakładaj, że coś jest oczywistością. Pisz tak, jakby on nie znał tych książek i nie umiał czytać ze zrozumieniem podanych tekstów.

Czy potrzebna do matury jest wam teoria i te wszystkie formułki typu dekadentyzm?

Ja myślałam, że nie, a potem na rozszerzeniu dostaliśmy temat o roli filozofii w poezji, więc jednak się przydało.

I wreszcie, najważniejsze, czyli które lektury można olać??

Technicznie? Większość. Nie namawiam was do tego, bo to podnosi poziom stresu o milion procent, ale powiem wam, że tak naprawdę opłaca się przede wszystkim przeczytanie Lalki, szczególnie pierwszego tomu. Osobiście przeczytałam jakieś 200 stron Lalki i odniosłam się do czegoś z tych dwustu stron na wszystkich trzech egzaminach. Jak jesteś sprytny, to Lalkę podciągniesz pod każdy temat, bo tam jest wszystko. Trzeba tylko ją znać.

Nie wierzycie mi? Ja wypociłam półtorej strony o tym, że prezesowa płakała za wujem Wokulskiego na jakiejś tam imprezie (podałam dokładnie, co to było, ale teraz szczerze już nie wiem), bo akurat gdzieś dotąd doczytałam. Podciągnęłam to nawet jakoś pod tę filozofię (jak? nie wiem, nie pamiętam już nawet), a ostatecznie na ustnej dostałam temat o pomocy innym, więc tu już Lalka leży jak ulał.

W Lalce jest wszystko, bo to taki typ powieści. O to w niej chodzi. Czytajcie Lalkę.

Oto moja rozpiska na temat innych lektur (kolejność losowa, jak mi się przypominało o nich), pamiętajcie jednak, że jest subiektywna:

Tylko, jeśli czegoś nie czytasz, naucz się notatek niemal na pamięć. Żeby nie wpaść. Nie zgaduj i pisz tylko to, co wiesz. Jak nie wiesz, kto coś powiedział Judymowi, to powiedz, że mu powiedziano i krzyżuj palce. Jak nie znasz nazwy miejscowości, to to omiń. Nie lej wody. Wybieraj to, o czym na pewno wiesz, co pisać, nawet jeśli nie dlatego że to przeczytałaś/łeś. Ucz się wymowy utworów i myśli przewodnich i zawsze imion i nazwisk bohaterów. Bez tego ani rusz. Warto też znaleźć sobie jakiś szczególik, którym przykryjemy naszą ogólna nieznajomość tematu.

Czytaj wszystkie wiersze, a nawet więcej. Części nasza klasa uczyła się nawet na pamięć i wydaje mi się, że to nie jest głupie, więc jak chcesz, to tych musieliśmy się wyuczyć:

• Exegi monumentum
• Bogurodzica
• Hymn o miłości
• Hymn do miłości ojczyzny
• Krótkość żywota
• Inwokacja (i to aż do "Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza, że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza")
• Moja piosnka II
• Koniec wieku XIX

Tuż przed maturą:

• pamiętaj, że oba polskie są jednego dnia, więc będzie cię boleć ręka. Trzymaj w torbie plaster (ja nim obkleiłam palec, który zawsze boli mnie od długopisu, bo mam tę wstrętną "gulkę"), weź wygodny długopis, nie metalowe gówno.
• pisz wyraźnie i dużymi literami, pomoże w tym długopis, który wymusza duże litery (ja pożyczyłam Parkera od mojego brata, bo był wygodny oraz kazał mi pisać dużymi literami, szczególnie dlatego że go nie znałam)
• weź naręcze tych głupich długopisów. BO DLACZEGO NIE? inny do zadań, inny do wypracowania, inny do brudnopisu i jeszcze osiem zapasowych. Wolno ci.
• przeczytaj krótkie streszczenia twoim zdaniem najważniejszych lektur, żeby przypomnieć sobie te przeklęte imiona, oraz opracowania najważniejszych wierszy.
• WODA, WODA, WODA.
• nie panikuj i uważnie czytaj wszystkie teksty, wiele razy.
• jesteś w rozpaczy, to nawet utnij sobie drzemkę, jak mój kolega. Podziałało. Rób, czego potrzebujesz, dopóki nie zakłócasz pracy innym.
• pisz wszystko, co wiesz, aż ci się skończy miejsce.
• podkreślaj rzeczy, które wykorzystasz.
• zrób plan wypracowania w brudnopisie i zawsze myśl jakieś trzy zdania do przodu, żeby uniknąć powtórzeń.
• sprawdzaj każdy akapit po napisaniu i wracaj do tematu - czy na pewno od niego nie odbiegasz.
• jak musisz, to skreśl całą pracę, ale NAPISZ JĄ OD NOWA. NIGDY, PRZENIGDY NIE REZYGNUJ Z WYPRACOWANIA.
• nie pomyl autora, pls.

matura z języka jest ograniczona do tylko kilku typów zadań, jakie mogą się pojawić. Nie wymyślą niczego z kosmosu. 

Najprościej to po prostu uczyć się słówek i gramatyki z lekcji i zdacie. Naprawdę. Tam nie ma żadnej filozofii, trzeba trenować, aż się będzie ogarniało. I nie, nie możesz pomijać żadnych słówek, ponieważ nie ma jakiegoś zamkniętego zbioru słów, które mogą paść na maturze. Posłużę się tu dwoma przykładami:

• na próbnej z angielskiego w zadaniu na słowotwórstwo pytano o life expectancy. I co z tego, że znałam life span, które to, oczywiście, znaczy praktycznie to samo, ale nie ma związku ze słowem expect, z którego należało utworzyć expectancy? 
• na prawdziwej maturze z rosyjskiego rozumiałam absolutnie każde słowo w tekście, każde słowo w pytaniach, ale... nie wszystkie odpowiedzi. I co najlepsze, rozumiałam oczywiście te, które były na pewno niepoprawne.

Rób arkusze na starą i nową formułę, obcuj z językiem, i rób zadania domowe. Słuchaj piosenek, oglądaj filmy, seriale i youtuberów (bez polskich napisów!!), trzaskaj zadania i ucz się słówek, bo, jak wiemy, wymagana zawsze jest dokładność.

I, o matko, ucz się phrasal verbs i idiomów, bo to jest coś, czego nie da się obejść. Zapytają cię o taki i jesteś w bagnie, o ile go znasz.

Jeśli chodzi o angielski, to wybór książek, repetytoriów i podręczników jest ogromny, wiec każdy typ zadania możecie sobie ogarnąć pierdyliard razy i jeszcze pięć. Grunt to nie ograniczać się do jednej książki, bo traficie na autora, który pała miłością do parafraz, ale nie umie robić zadań na słowotwórstwo i będzie wam to właśnie kuleć.

Jeśli chodzi o teksty na maturze to są to zarówno teksty fabularne, jak i informacyjne czy lekko techniczne (na mojej maturze padły ogniwa litowo-jonowe). Jeśli wiesz, że to z czytaniem będzie u ciebie problem: czytaj. Oczywiście teksty z podręczników i matur, ale też znajdź sobie jakiś serwis z wiadomościami czy zbiór opowiadań, które pomogą ci wychwytywać często pojawiające się określenia.

Jeśli problemem jest słuchanie, słuchaj. Przede wszystkim nagrania oficjalne, bo mamy tak przede wszystkim kobietę i mężczyznę, co ułatwia identyfikację postaci, a poza tym oni mówią w taki charakterystyczny, nienaturalny sposób i im lepiej osłuchasz się z tymi głosami, tym lepiej będziesz je rozumieć. Przy słuchaniu pojawia się też taki problem, że często problemem nie jest samo zrozumienie tekstu, ale przeczytanie odpowiedzi. Nie tylko dlatego że są specjalnie skonstruowane tak, żeby nie było łatwo, ale też dlatego że jest na to za mało czasu. Dlatego tak ważne jest ćwiczenie z oficjalnymi nagraniami (które są na YouTube), których nie pauzujemy. Nie ma opcji, że wszystko zdążysz przeczytać. Nie da się. Dlatego podkreślaj, wypisuj słowa kluczowe z tego, co usłyszysz czy po prostu czytaj na zapas, kiedy już wiesz, że poprzednie zadanie masz na 100% dobrze: whatever, byle zadziałało. I najważniejsze: pamiętaj, że pytania są w takiej kolejności, w jakiej usłyszysz odpowiedzi. Wiem, że to oczywiste, ale warte przypomnienia.

Wreszcie przeklęte pisanie, którego największym ograniczeniem jest oczywiście ustalona liczba słów. Mam kilka porad, ale pewnie dostaniecie ich też mnóstwo od nauczycieli:

• nie zapomnij zakreślić tematu 
• pamiętaj, o jaką formę cię proszą. Jeśli to artykuł - musi być tytuł, jeśli to recenzja - skrót fabuły i 5 elementów do oceny, jeśli rozprawka - odpowiednia liczba (2-3) argumentów za i/lub przeciw
• listy to zawsze najprostsze formy, bo najluźniej się je ocenia
• bardzo ważne: pisz dokładnie o tym, o co cię proszą. Jeśli masz poprosić, użyj słowa proszę, jeśli podziękować - dziękuję, jeśli coś cię zaskoczyło - napisz, że było zaskoczeniem, itd. Żeby nigdy, przenigdy nie było wątpliwości, że wypełniasz polecenie
• nie pisz nie na temat. Czytaj polecenie po każdym zdaniu, jeśli musisz, i wszystkie dygresje, które nie mają znaczenia, wykreślaj.
• osobiście polecam pisać dwa rozwinięte argumenty niż trzy po łebkach. Tak jest łatwiej upchać lepsze słownictwo czy gramatykę
• nie pisz very i really i important, po prostu nie
• ucz się na pamięć ładnych zwrotów początkowych i kończących, BO DLACZEGO NIE
• pamiętaj, żeby nie tylko odnosić się do tego, o czym musisz napisać, ale żeby zawsze to odpowiednio rozwinąć
• pamiętaj, że to nie mają być twoje prawdziwe argumenty i twoje zdanie, i przekonania. To ma być poprawna, spełniają wymogi praca. Tyle.
• nie pisz dwa razy tego samego argumentu, tylko trochę inaczej. Wysil się.
• w podsumowaniu nie wypisuj rzeczy, których nie ma w argumentach: to nie jest miejsce na nowe treści, tylko na podsumowanie
• niech każde zdanie się liczy. Jeśli nie ma w nim istotnego słownictwa czy zaawansowanej gramatyki, to albo je wywal, albo popraw - szkoda tracić słowa.
• pamiętaj, że twoje zdania mają płynnie przechodzić jedno w drugie, wiec twoim najlepszym przyjacielem będą "linking words"
• wreszcie: jeśli musisz opowiedzieć historię i nie masz na nią pomysłu, to rozwiązania są dwa: albo niech ktoś złamie nogę (albo narobi paniki, że złamał nogę, ale jednak nie, co prowadzi do "zabawnego zdarzenia"), albo zerżnij (SUBTELNIE) z jakiejś piosenki. Byle nikt się nie połapał i niech to nadal brzmi jak proza.

Jak oszukać samego siebie, że jesteś przygotowany na ten jeden przedmiot, którego nie chcesz zdawać?

Ach, WOS. Tylu godzin z tobą nie spędziłam!

Opowiem wam o mojej taktyce w kwestii tego badziewia i może coś zaadaptujecie na swoją geografię czy coś. Ostrzegam, że może nie zadziałać.

• Przede wszystkim, uczyłam się na sprawdziany z WOS-u. Tylko, ale nadal.
• Dzień przed maturą przeczytałam zeszyt z trzech lat. Niczego się nie uczyłam, po prostu go przeczytałam.
• Robiłam większość zadań domowych, co ogólnie opłaciło się bardziej niż ta nauka na sprawdziany. Nawet jeśli robiłam je po czasie.
• Znałam typy zadań i wiedziałam, jak do nich podchodzić.
• Nie zostawiłam ani jednego zadania pustego. Nawet jeśli napisałam największą bzdurę, nie miało to znaczenia. Wszystko zapisałam.
• Trzeba używać trochę logiki. Jak masz dwa zadania z tekstem konstytucji, które nie leżą obok siebie, to na sto procent nie jest to konstytucja tego samego kraju.
• Znałam maturalne klasyki, czyli nie można mnie było zagiąć na typach norm.
• Czytałam teksty do porzygu. Nawet jeśli nic kompletnie nie rozumiałam, to w odpowiedzi parafrazowałam tekst, cokolwiek. Wiedziałam, że to najpewniej błędna odpowiedź, ale sam fakt, że się starałam, dawał mi pewien komfort psychiczny.
• Przede wszystkim wiedziałam od początku, z jakim nastawieniem idę na ten egzamin i bardzo pomógł mi kompletny brak presji.
• Pamiętaj, że czasem możesz wykazać się czymś innym niż klepanie formułek. Jeśli pytanie nie brzmi "jaki to typ zbiorowości" tylko "czy to taki a taki typ zbiorowości", to nie musisz określać typu, tylko udowodnić, że to ten czy nie ten. I tyle. Często wystarczy do tego szczęście.
• I wreszcie, coś do prywatnego przemyślenia, czyli dwa podejścia do wypracowania. Były trudne, wręcz bardzo. Ja (52%) pisałam o referendach, o których, oczywiście, praktycznie nie mam pojęcia, ale skupiałam się na tym, co wiem, czyli o przykładach z życia i rzeczywistych przykładach użycia tej formy sprawowania władzy. Z kolei mój kolega (80%) pisał o Szwajcarii i przyjął taktykę odwrotną: zmyślał. Np. że Szwajcaria nie ma prezydenta. Po prostu strzał. Nie mam pojęcia, na czym wyjdziecie lepiej. 
• Na koniec: trzymaj kciuki, po prostu. Może nie będzie tak źle ;).

Jak poskromić ustne matury i nie zejść ze strachu tuż przed drzwiami?